Jak
przebiega proces gojenia się zębodołu po usunięciu zęba? Które objawy
występujące po ekstrakcji stanowią prawidłową reakcję organizmu, a które
powinny wzbudzić nasz niepokój?
De facto proces
gojenia zaczyna się natychmiast po usunięciu zęba, a kończy wypełnieniem ubytku
nową tkanką kostną, pokrytą nową tkanką miękką (dziąsłem). Cały proces można
podzielić na trzy etapy:
– samo
zasklepianie się naczyń krwionośnych,
– oczyszczanie
się rany,
– odbudowę
uszkodzonej tkanki.
Procesy zachodzące
w ranie po wyrwaniu zęba
Etap 1. Tuż po
wyrwaniu zęba zębodół wypełnia się krwią, która w ciągu 5-15 minut zamienia się
w skrzep, pełniący rolę "biologicznego opatrunku". Skrzep chroni ranę
przed nadmiernym odwodnieniem i wtargnięciem do niej drobnoustrojów.
Uraz przerywający ciągłość naczyń wywołuje natychmiastowe obkurczenie się
tkanek i skurcz naczyń krwionośnych. W naczyniach uruchamia się proces
krzepnięcia: z płytek krwi (trombocytów) tworzy się czop zaklejający światło
naczynia i tamujący wypływ krwi. Wskutek aktywacji kolejnych enzymów
odpowiedzialnych za krzepnięcie krwi dochodzi do polimeryzacji fibrynogenu –
białka osocza krwi, który przekształca się w fibrynę (włóknik) współtworzący
galaretowaty skrzep, sklejający brzegi rany. Włókna fibryny powstają u zdrowego
pacjenta w okresie od 15 do maksymalnie 45 minut po usunięciu zęba.
Etap. 2. Kolejną ważną reakcją na przerwanie ciągłości tkanek jest stan
zapalny. W obrębie rany gromadzą się odpornościowe komórki zapalne: granulocyty
i limfocyty. Stan zapalny poszerza lokalne naczynia, co ułatwia wnikanie do
rany dużym komórkom odpornościowym: makrofagom oraz fibroplastom (komórkom
reperatorom tkanki łącznej). Komórki odpornościowe oczyszczają ranę z resztek
tkankowych, skrzepów naczyniowych oraz z chorobotwórczych bakterii. Proces ten
zaczyna się już po 12 godzinach od chwili ekstrakcji.
Etap 3. W kolejnej fazie (tzw. fazie proliferacyjnej) uaktywniają się
producenckie komórki skóry – fibroblasty. Komórki te wytwarzają włókna kolagenu
– produktu niezbędnego dla budowy i regeneracji tkanki łącznej oraz dla
rekonstrukcji uszkodzonych naczyń krwionośnych. Faza odradzania się komórek
wytwórczych trwa od 4 do 40 dni w zależności od wielkości rany.
Jak długo zarasta "dziura" w kości? Przebieg procesu gojenia i
jego efekt końcowy zależy od stanu ogólnego pacjenta, stopnia trudności zabiegu
oraz zęba, który został poddany ekstrakcji. Rana powinna się zagoić lub
wykazywać cechy gojenia się do dwóch tygodni od momentu usunięcia zęba.
Wyjątkiem są miejsca po skomplikowanych ekstrakcjach ósemek, które mogą się
goić nawet dwa miesiące.
Reasumując: w przypadku prostej ekstrakcji dziąsło zarasta "dziurę w
kości" mniej więcej po dwóch tygodniach od dnia zabiegu (jednak w
przypadku ósemek proces ten trwa miesiąc lub dwa miesiące). Natomiast odbudowa
przykrytej dziąsłem tkanki kostnej może trwać nawet do 6 miesięcy.
Powikłania
opóźniające proces gojenia. Gojenie sie zębodołu przebiega zwykle bez powikłań
i większych dolegliwości, niekiedy jednak zdarzają się komplikacje, opóźniające
lub utrudniające ten proces. Zaburzenia mogą dotyczyć każdej fazy gojenia i objawiać
się w różny sposób. Najczęstsze z nich to:
– nagromadzenie wydzieliny surowiczej lub chłonki w przestrzeni rany,
– nagromadzenie wydzieliny surowiczej lub chłonki w przestrzeni rany,
– krwiak,
– martwica
tkanki miękkiej,
– pęknięcie
(rozejście się) rany,
– infekcje
prowadzące do stanów zapalnych (np. zapalenia kości zębodołu)
Każde z wymienionych powikłań wymaga dodatkowych zabiegów terapeutycznych i
musi być traktowane indywidualnie.
Sylwia Drobik, Paulina Mintzberg-Wachowicz