PŁYTKA BAKTERYJNA

Płytka nazębna w kontakcie zębów w łuku odkłada się najczęściej w występujących na zagłębieniach i dołkach, zwłaszcza na powierzchniach żujących oraz w przestrzeniach międzyzębowych i w okolicach szyjek zębów. Najtrudniej dostępnymi miejscami do oczyszczania płytki nazębnej są przestrzenie interdentalne z powodu specyficznej budowy anatomicznej zębów na powierzchniach stycznych.

Istnieją również czynniki zwiększające gromadzenie płytki nazębnej wynikające z nieprawidłowości występujących w naszej jamie ustnej oraz pewnych nawyków:

1. Obecność ubytków próchnicowych. Próchnica zębów z pewnością utrudnia prawidłowe oczyszczanie zębów. Ubytki stanowią idealne miejsce do zalegania płytki bakteryjnej tworząc pożywkę dla bakterii. Nieoczyszczana płytka nazębna, zwłaszcza w przestrzeniach międzyzębowych szybko prowadzi do demineralizacji szkliwa i powstania ubytku, który pomiędzy zębami jest często niezauważany.

2. Wady zgryzu (zęby stłoczone, nieprawidłowo ułożone w łuku). Wszelkie nieprawidłowości w ułożeniu zębów stwarzają dodatkowe miejsca do odkładania się złogów. Zęby znajdujące się poza łukiem, nieułożone w szeregu są często pomijane w codziennym szczotkowaniu lub niedokładnie czyszczone ze względu na utrudniony dostęp.

3. Nieprawidłowo wykonane wypełnienia. Nierówności oraz nawisy wypełnień ułatwiają gromadzenie się osadów, zwłaszcza w okolicy dziąseł. Nierówne wypełnienia są przyczyną ciągłych stanów zapalnych dziąseł objawiających się bolesnością i krwawieniem oraz pojawiania się próchnicy wtórnej w miejscu zetknięcia wypełnienia i szkliwa zęba.

4. Obecność stałych uzupełnień protetycznych (korony, mosty). Sztuczne uzupełnienia protetyczne, zwłaszcza miejsca pod przęsłami mostów protetycznych wymagają dokładniejszej higieny i użycia dodatkowych przyborów do higieny jamy ustnej (np. małych szczoteczek międzyzębowych, irygatorów).

5. Obecność ruchomych uzupełnień protetycznych (protezy częściowe, całkowite). Obecność w jamie ustnej płyty protezy całkowitej lub częściowej wykonanej ze sztucznego tworzywa stwarza dodatkowe miejsca przyczepu bakterii płytki nazębnej. Tworzywo akrylowe, z którego zbudowana jest płyta protezy ma porowatą powierzchnię, a jego ścisłe przyleganie do błony śluzowej hamuje dostęp tlenu, stwarzając idealne warunki do powstawania stanów zapalnych, tak zwanych stomatopatii protetycznych.

6. Wymiana garnituru zębowego dzieci. Miejscem retencyjnym dla płytki nazębnej w tym okresie jest słabo napięty brzeg dziąsła wokół wyrzynającego się zęba. Obrzęk i bolesność tej okolicy znacząco utrudnia higienę oraz zniechęca dziecko do szczotkowania. U dzieci szkodliwym nawykiem prowadzącym do łatwiejszego gromadzenia się osadów jest tłoczenie języka prowadzące do powstawania wad zgryzu i oddychania przez usta. Oddychanie przez usta wysusza błonę śluzową jamy ustnej oraz zmniejsza produkcję śliny, przez co zęby są bardziej narażone na działanie kwasów produkowanych przez bakterie płytki nazębnej.

7. Obecność aparatu ortodontycznego. Obecność elementów aparatu ortodontycznego, szczególnie stałego w znaczny sposób utrudnia prawidłową higienę nasilając ryzyko powstania ubytków próchnicowych i większego tworzenia się kamienia nazębnego. Użytkowanie stałych aparatów ortodontycznych wymaga poświęcenia o wiele więcej czasu, ponieważ oprócz czyszczenia powierzchni zębów, musimy także oczyścić okolice zamków, pierścieni, łuku i pozostałych elementów aparatu.

8. Dieta. Ma istotny wpływ na szybkość nawarstwiania się płytki nazębnej. Spożywanie pokarmów o twardej konsystencji pomaga usuwać płytkę nazębną angażując jednocześnie pracę mięśni policzków, warg i języka.

9. Wpływ hormonów w ciąży. Wpływ hormonów oraz zmiana nawyków żywieniowych podczas ciąży znacząco wpływa na szkodliwe działanie płytki nazębnej powodując nasilenie stanów zapalnych dziąseł i przyzębia. Zmiany zachodzące w organizmie kobiety w ciąży dają duże odzwierciedlenie w stanie zdrowia jamy ustnej.

10. Zanik brodawek dziąsłowych, utrata zębów w wieku starszym. Z wiekiem korony naszych zębów tracą naturalną wypukłość i gładkość, najczęściej z powodu starcia szkliwa, próchnicy i wypełnień. Dochodzi do stopniowego zaniku brodawek dziąsłowych oraz punktów stycznych między zębami, przez to łatwiej gromadzi się tam płytka i powstaje kamień nad- i poddziąsłowy. Z tego powodu więcej osób w starszym wieku boryka się z chorobami przyzębia, czyli paradontozą.

Sylwia Drobik, Paulina Mintzberg-Wachowicz