KSEROSTOMIA - PRZYCZYNY, OBJAWY, REKOMENDACJE
Kserostomia inaczej nazywana
suchością jamy ustnej spowodowana jest zmniejszonym wydzielaniem śliny.
Utrudniać ona będzie mówienie, przełykanie czy żucie pokarmów, ale też zwiększa
ryzyko próchnicy (przede wszystkim poprzez dłuższe zalecanie resztek
pokarmowych i płytki bakteryjnej na powierzchniach zębów). Suchość w jamie
ustnej może być także efektem ubocznym choroby ogólnoustrojowej np. cukrzycy. Kserostomie
możemy podzielić na:
- rzekomą: polega na odczuwaniu
suchości przy zachowaniu właściwych funkcji wydzielania śliny przez ślinianki;
- prawdziwą: spowodowana przez
zmniejszone wydzielanie śliny przez gruczoły ślinowe.
Przyczynami suchości w jamie
ustnej mogą być przyjmowane leki. Zarówno te przepisane przez lekarza, jak i
kupowane bez recepty. Do grupy leków powodujących kserostomię zaliczamy leki
moczopędne, przeciwdepresyjne, przeciwlękowe, leki przeciwciśnieniowe, leki
rozszerzające oskrzela, chemioterapeutyki, narkotyczne leki przeciwbólowe,
cytostatyki czy leki stymulujące układ immunologiczny. Na liście znajduje się
ponad 400 różnych leków powodujących suchość jamy ustnej.
Innymi przyczynami mogą być
choroby ogólne: choroby tarczycy, cukrzyca, Zespół Sjögrena, AIDS,
awitaminozy, stany psychogenne, grzybica
jamy ustnej, choroby alergiczne, stres, odwodnienie, radioterapia głowy i
szyji, menopauza, czynniki miejscowe: palenie tytoniu, oddychanie przez usta.
Spośród objawów występujących
podczas przebiegu kserostomi możemy wymienić: uczucie lepkości i suchości w
jamie ustnej, pękanie warg, pieczenie języka, zmiany bolesne w jamie ustnej,
trudności w połykaniu, mówieniu i żuciu, uczucie suchości w gardle, pękanie
warg, pogorszenie smaku, metaliczny smak w ustach, częsty odór z jamy ustnej.
Istnieje szereg pytań, które
pacjent może sobie zadać pod kątem suchości w jamie ustnej. Jeżeli na jedno lub
więcej pytań pacjent odpowiedział twierdząco powinien skonsultować się lekarzem lub higienistką.
- Czy przyjmujesz jedno lub więcej lekarstw na receptę dziennie?
- Czy budząc się rano, czujesz, że Twoje usta są suche i lepkie?
- Czy masz kłopoty z przełykaniem lub mówieniem?
- Czy pijesz dużo wody, aby zapobiegać wysychaniu ust?
- Czy czujesz, że Twoje gardło jest suche, zaś Twoje usta czasami pieką?
- Czy piecze Cię język albo czy zmienił on kolor na ciemnoczerwony?
- Czy masz czasami wrażenie, że Twój język jest sztywny jak podeszwa buta?
- Czy czasami miewasz trudno wyleczalne nadżerki w ustach lub na języku?
- Czy masz wrażenie, że ilość śliny w ustach jest zbyt mała?
- Czy pijesz płyny w trakcie posiłku, aby wspomóc połykanie suchego pokarmu?
- Czy po zjedzeniu posiłku masz wysuszone usta?
W rozpoznaniu kserostomi można
się wspomóc badaniami np. wykonując sialometrę podczas wizyty u lekarza
dentysty. Badanie polega na badaniu szybkości i ilości wydzielania śliny.
Pacjent przez klika minut wypluwa ślinę do specjalnego naczynia. Aby
skontrolować ślinę stymulowaną pacjent
przeżuwa specjalny plaster parafiny. Wynik śliny stymulowanej poniżej 0,2-0,5
ml/min, a niestymulowanej poniżej 0,1 ml//min wskazuje na kserostomie.
Leczenie suchości powinno odbyć
się po dokładnym badaniu. Jeżeli spowodowana jest chorobami ogólnoustrojowymi,
należy pacjenta skierować do specjalisty wdrażając odpowiednie leczenia
schorzenia. Kserostomie możemy leczyć lekami stymulującymi wydzielanie śliny.
Należą do nich: pilokarpina, leki stymulujące wydzielanie żółci, neostygmina,
fizostygmina, ssanie tabletek i żucie bezcukrowej gumy do żucia.
Bywa jednak jak, że nie możliwe
jest pobudzenie gruczołów ślinowych. Proponuje się w tym wypadku substancje zmniejszające
objawów suchości czyli tak zwaną sztuczną ślinę. Ich rola polega głównie na nawilżaniu błony
śluzowej. Można polecić pacjentowi także
domowe sposoby na walkę z suchością jamy ustnej.
Zaleca się: picie dużej ilości
wody - nawet 8-12 szklanek dziennie, unikanie napojów gazowanych i z kofeiną,
ograniczanie spożywania alkoholu, spożywanie mleka krowiego, płukanie jamy
ustnej siemieniem lnianym, stosowanie specjalnych past do zębów, niestosowanie
płynów do płukania jamy ustnej z alkoholem, stosować dieta specjalna, usta
smarować nawilżającą pomadką, można ssać tabletki z witaminą c oraz zaleca się
aktywność fizyczną. Można również
stosować na noc nawilżaczy powietrza.
|
Potrawy, których należy unikać:
|
Potrawy, które można spożywać:
|
|
mocno wypieczone mięso
|
potraw o dużej zawartości wody np. przecierane zupy
lub zupy-krem
|
|
pieczywo chrupkie
|
potrawy typu przeciery, puree
|
|
ryż
|
dodawanie do posiłków sosu oraz oliwy
|
|
ostre przyprawy (np. pieprz, papryka)
|
suszone śliwki
|
|
soki owocowe, mocna kawa, herbata, napoje typu Cola
|
banany
|
|
słone przekąski (precle, chipsy, paluszki)
|
większość surowych warzyw
|
|
jedzenie typu „fast food”
|
ryby
|
|
owoce cytrusowe
|
jajka
|
|
kruche ciasteczka
|
jogurty naturalne
|
|
ocet
|
|
|
alkohol
|
|
|
papierosy
|
|
Warto także zadbać o prawidłową
higienę jamy ustnej: regularne szczotkowanie zębów – minimów dwa razy dziennie
miękką szczotką z dobraniem odpowiedniej pasty, dokładne oczyszczanie
przestrzeni międzyzębowych za pomocą nitki oraz regularne wizyty w gabinecie
stomatologicznym i gabinecie higieny w celu zminimalizowania powstawania
ubytków próchnicowych.
Lic. hig. stom. Paulina Mintzberg-Wachowicz
Bibliografia:
.jpg)
Komentarze
Prześlij komentarz